Oznakowanie substancji niebezpiecznych

Substancje chemiczne stwarzające zagrożenie dla człowieka oraz środowiska naturalnego nie są rzadkością – nie tylko w przemyśle czy handlu, ale i w gospodarstwie domowym. Etykiety ostrzegawcze są kluczowym elementem w identyfikacji i informowaniu o zagrożeniach związanych z tymi substancjami.

Ich odpowiednie oznakowanie, zgodnie z regulacjami dotyczącymi oznaczenia substancji niebezpiecznych, ma bardzo duże znaczenie i może skutecznie uchronić przed niebezpieczeństwem..

Oznakowanie substancji chemicznych – podstawa prawna

W celu uregulowania klasyfikacji i oznakowania chemikaliów ONZ opracowało Globalny Ujednolicony System Klasyfikacji i Oznakowania (GHS), służący do informowania i ostrzegania o niebezpieczeństwie w sprawie klasyfikacji.

Przez Unię Europejską jest on zatwierdzony już od 2009 roku. GHS wprowadzony przez rozporządzenie CLP to kryteria klasyfikujące substancje i mieszaniny ze względu na stwarzane zagrożenia – zarówno wobec człowieka, jak i środowiska.

System ustanawia również wymagania dot. informowania o niebezpieczeństwie poprzez naklejki ostrzegawcze i karty charakterystyki. Rozporządzenie CLP (Classification, Labelling, Packaging) określa aktualnie obowiązujące warunki dotyczące oznakowania substancji, pakowania substancji chemicznych oraz ich mieszanin, w tym etykiety substancji niebezpiecznych. System znakowania obowiązuje na terenie całej Unii Europejskiej.

W kontekście klasyfikacji i oznakowania niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin, obowiązkowe jest stosowanie piktogramów i innych znaków ostrzegawczych do identyfikacji różnych klas zagrożeń, a także dostarczanie oświadczeń zapobiegawczych i wskazań zagrożeń dla niebezpiecznych substancji.

Zawiera ono m.in. kategorie i klasy zagrożeń czy wytyczne dot. przygotowania etykiet produktów i umieszczania ich na opakowaniach. Ponadto, CLP reguluje użycie alternatywnych nazw chemicznych. Ma to zapewnić prawidłowe funkcjonowanie wykazów substancji, które wchodzą do obiegu.

Klasyfikacja niebezpiecznych substancji chemicznych

W systemie GHS niebezpieczne substancje chemiczne klasyfikuje się pod względem zagrożeń, które stwarzają w kontakcie z człowiekiem i środowiskiem. Możemy wyróżnić:

• zagrożenia fizyczne – łatwopalne substancje ciekłe, materiały wybuchowe, gazy utleniające, substancje wywołujące korozję metali, substancje i mieszaniny samoreaktywne, gazy łatwopalne;
• zagrożenia dla zdrowia – substancje o ostrej toksyczności, substancje toksyczne, wykazujące działanie rakotwórcze, żrące na skórę, uczulające na drogi oddechowe czy mutagenne na komórki rozrodcze;
• zagrożenia dla środowiska naturalnego – substancje stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego.

Dodatkowa unijna klasa zagrożeń mówi także o substancjach chemicznych, które są niebezpieczne dla warstwy ozonowej.

Zasady tworzenia oznakowań dla substancji chemicznych

Według przepisów, za stworzenie odpowiedniego oznakowania niebezpiecznych substancji chemicznych odpowiada producent, dystrybutor bądź importer. Etykiety oznaczające niebezpieczne substancje powinny powstać jeszcze zanim dany produkt wejdzie do obiegu.

Etykiety chemiczne muszą być zgodne z wymaganiami GHS i CLP, aby zapewnić bezpieczeństwo użytkowników.

Objęte są tym substancje chemiczne ujęte w Globalnym Ujednoliconym Systemie Klasyfikacji i Oznakowania, jak również mieszaniny tych substancji. Oznaczenie musi zostać sporządzone w języku urzędowym kraju, w którym wprowadzany jest dany produkt.

Ważnym elementem są piktogramy ostrzegawcze, które oparte są na piktogramy wskazujące rodzaj zagrożenia opierają się na globalnie zharmonizowanym systemie klasyfikacji i oznakowania chemikaliów (GHS). Piktogramy mają uniwersalny charakter i są proste do odczytania, co przyczynia się do zwiększenia ochrony zdrowia i życia oraz ułatwia obchodzenie się z chemikaliami. Piktogramy ostrzegające przed niebezpiecznymi związkami chemicznymi posiadają czerwone obramowanie, oraz czarny symbol na białym tle.

Niezwykle istotna jest również czytelność oznakowań niebezpiecznych substancji chemicznych. Powinny być one powszechnie zrozumiałe – w przeciwnym razie dana substancja wciąż stanowi duże zagrożenie.

Ważne jest więc, aby elementy dobrze odznaczały się na tle, a wielkość znaków pozwalała na bezproblemowe odczytanie informacji z etykiety.

A co musi znaleźć się na etykiecie oznaczającej substancje chemiczne zagrażające zdrowiu człowieka lub środowisku naturalnemu? Podstawą są piktogramy chemiczne określające rodzaj zagrożenia, nazwa, adres i numer telefonu dostawcy oraz identyfikator produktu. Aby ostrzec użytkownika o niebezpiecznej substancji lub mieszaninie, na etykiecie ostrzegawczej należy umieścić także hasło ostrzegawcze, np. „uwaga” (toksyczność kat. 4) czy „niebezpieczeństwo” (toksyczność kat. 1-3). Warto jednak pamiętać o tym, aby było to wyłącznie jedno hasło.

Dodatkowo, etykiety powinny zawierać piktogramy wskazujące rodzaj zagrożenia zgodnie z obowiązującym Globalnie Zharmonizowanym Systemem Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (GHS).

Ponadto, etykieta będąca oznakowaniem niebezpiecznej substancji chemicznej powinna zawierać zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia, środki ostrożności oraz inne dane wymagane przez rozporządzenie CLP.

Rodzaje oznakowania substancji chemicznych

Do oznakowania niebezpiecznych substancji chemicznych zagrażających człowiekowi i środowisku służą m.in.:

Piktogramy zgodne z CLP/GHS,

czyli graficzne znaki ostrzegawcze – ich celem jest czytelne i zrozumiałe wskazywanie niebezpieczeństw, związanych z konkretnymi produktami i zawarte w nich substancje chemiczne stwarzające zagrożenie. Przykładowo, piktogram z symbolem ognia oznacza substancje łatwopalne, piktogram z symbolem czaszki informuje o bardzo toksycznej substancji, a ten z wykrzyknikiem mówi o substancji drażniącej. Znakiem rozpoznawczym jest w tym przypadku biały obrócony romb i czerwona obwódka. Takie piktogramy znajdują się m.in. na opakowaniach środków ochrony roślin, klejów czy środków czystości;

Znaki bezpieczeństwa z dodatkowym opisem pod obrazkiem

Umożliwiają one jeszcze dokładniejsze poinformowanie użytkownika o zagrożeniach związanych z danym produktem zawierającym substancje stwarzające zagrożenie. To m.in. pomarańczowy kwadrat w czarnej ramce ze znakiem X i napisem „substancja drażniąca” czy znak informujący o odpadach zawierających azbest z wyszczególnionymi skutkami kontaktu;

Hasła i zwroty (H, EUH i P)

określające poziom zagrożenia i sposób postępowania w razie kontaktu z substancją – zwroty H opisują intensywność oraz charakter zagrożenia (w skróconej wersji – czteromiejscowy kod), z kolei zwroty P określają konkretne środki ostrożności, które pozwalają ograniczyć ryzyko związane z daną substancją. Zwroty EUH wskazują natomiast niebezpieczeństwa, które nie są obecnie uwzględnione w GHS. Hasła i zwroty umieszczane są na opakowaniach zawierających zagrażające zdrowiu i środowisku substancje.

W POLINAL® tworzymy na zamówienie nie tylko naklejki czy gadżety promocyjne, ale i etykiety do oznakowania chemikaliów i innych niebezpiecznych substancji chemicznych. W prosty i zrozumiały sposób ostrzegają one o zagrożeniach związanych z używaniem danego produktu i informują o sposobie, w jaki powinno się go stosować, aby spełnić wymogi bezpieczeństwa i zasad BHP.

Etykiety wyróżnia wysoka trwałość i odporność na uszkodzenia. Są one drukowane w wyrazistych barwach i zapewniają odpowiednią czytelność. Dzięki temu użytkownicy mają świadomość zagrożenia, a producent jest zabezpieczony przed ewentualnymi roszczeniami.y mają świadomość zagrożenia, a producent jest zabezpieczony przed ewentualnymi roszczeniami.