Czcionka, font czy krój? Wyjaśniamy tajniki typografii!

Bardzo często możemy spotkać się w typografii z zamiennym używaniem słów „font”, „czcionka” oraz „krój”. Nie są to jednak wcale synonimy – każde z tych wyrażeń ma zupełnie inne znaczenie. Czym zatem różnią się one między sobą i w jaki sposób je rozpoznawać?

Co to jest typografia?

Istnieje wiele definicji słowa „typografia” w zależności od znaczenia. Możemy śmiało powiedzieć, że jest to ogół zagadnień związanych z projektowaniem liter drukowanych oraz innych kształtów znaków pisarskich. Służy ona do przekazywania informacji, przede wszystkim za pomocą druku. To także sztuka użytkowa, która zajmuje się estetyką szaty graficznej. Stanowi ona niezwykle ważne narzędzie w komunikacji wizualnej.

W obszarze projektowania, szczególnie dla internetu, typografia dotyczy wielu aspektów składu tekstu, takich jak wybór czcionek, ich rozmiar, odstępy między literami i liniami, rozmieszczenie elementów na stronie oraz kolorystykę.

Celem typografii jest zapewnienie czytelności i atrakcyjnego wyglądu tekstu, aby przekaz był łatwo zrozumiany i przyjemny dla oka. Poprawne zastosowanie podstawowych zasad projektowania typografii może znacząco wpłynąć na odbiór treści przez czytelnika.

Dlaczego typografia jest ważna dla identyfikacji marki?

Typografia odgrywa bardzo ważną rolę w identyfikacji wizualnej marki. Wizualna warstwa tekstu, buduje spójność postrzegania marki w oczach obecnych i przyszłych klientów.

Pozwala ona również na zachowanie konsekwencji a ta jest w budowaniu marki niezwykle ważna. Dzięki niej graficy mogą bez trudu przygotować wszelkie materiały graficzne. Ponadto, typografia zwiększa czytelność i rozumienie czytanego tekstu, m.in. na stronie internetowej czy materiałach drukowanych.

Inne zastosowania typografii:

• oznakowania a w szczególności znaki drogowe, które muszą być łatwo czytelne z dużej odległości
• projektowanie opakowań, typografia jest ważnym elementem projektowania etykiet, opakowań produktów spożywczych, kosmetyków, napojów itp.
• projektowanie plakatów filmowych, typografia ma duże znacznie dla branży filmowej, szczególnie w projektowaniu plakatów promujących nowe filmy
• systemy metra i transportu publicznego, typografia ma duże znaczenie w systemach metra i innych środkach transportu publicznego, gdzie jest używana do oznakowania stacji, linii, przystanków i informacji dla pasażerów w formie tekstów i piktogramów.
• oznaczenia dróg ewakuacyjnych, Podobnie jak w przypadku znaków drogowych, typografia jest używana do oznaczania drogi ewakuacyjnej w budynkach i innym miejscach publicznych.

Obszary marki na które ma wpływ typografia

Rozpoznawalność marki

Wybór odpowiedniego kroju pisma i jego konsekwentne stosowanie w komunikacji marki pomaga w budowaniu rozpoznawalności. Unikalna i spójna typografia może z łatwością pomóc w odróżnieniu marki od konkurencji.

Komunikacja wartości marki

Typografia może być używana do przekazywania wizerunku marki oraz jej wartości. Na przykład, delikatne i zwiewne czcionki mogą kojarzyć się z luksusem i elegancją, podczas gdy bardziej grube i dynamiczne czcionki mogą być używane dla marki mającej na celu wydobywanie energii i młodości.

Czytelność i zrozumiałość marki

Dobrze dobrane czcionki i odpowiednie układanie tekstu pomagają w zapewnieniu czytelności i zrozumiałości komunikatów marki. Czytelna typografia sprawia, że treść jest łatwa do odczytania, co jest kluczowe dla skutecznej komunikacji z klientami.

Wyróżnienie się na tle konkurencji

Wykorzystanie innowacyjnych i nietypowych czcionek może pomóc marce w wyróżnieniu się na rynku i przyciągnięciu uwagi potencjalnych klientów. Unikalna typografia może przyciągnąć wzrok i zapadną w pamięć odbiorców.

Budowanie spójnej tożsamości

Typografia jest jednym z elementów, które tworzą spójną tożsamość marki. Konsekwentne stosowanie tych samych czcionek we wszystkich materiałach marketingowych, takich jak logo, strony internetowe, ulotki czy banery reklamowe, pomaga w budowaniu jednolitej i rozpoznawalnej marki.

Główne elementy typografii

Czym jest pismo?

Według definicji, pismo to umowny system zestaw znaków graficznych, za pomocą których przedstawiany jest język mówiony. Mówimy o nim również jako o ogóle liter, jakie składają się na dany alfabet.

Pismo to podstawowy środek służący do porozumiewania się, który ewaluował od pisma piktograficznego do do pisma fonetycznego. Ostatnim etapem jego rozwoju jest powstanie alfabetu.

W przeciwieństwie do mowy, pismo jest w stu procentach ludzkim wynalazkiem. Konkretne znaki pisma nie posiadają swojego określonego kształtu – każdą z liter możemy zapisać na wiele różnych sposobów. Mają one jedynie określoną strukturę.

Co to jest krój pisma?

Krój pisma to komplet pojedynczych znaków pisma w tym samym graficznym stylu. Składają się na niego rytm, wszelkie odstępy, dodatkowe znaki, kształty szeryfów poszczególnych znaków pisma itp.

Krój pisma, jest to unikalny wygląd rodziny znaków o wspólnych charakterystycznych cechach – np. proporcjach, stylu czy kształcie. Krój pisma może mieć nawet kilkanaście, lub więcej odmian.

Możesz sprawdzić krój pisma z wieloma odmianami na Google Fonts dla popularnych czcionek np. dla OpenSans.

Dobór odpowiedniego kroju ma bardzo duże znaczenie w projektowaniu graficznym. Styl, kształt czy wielkość liter wpływają zarówno na samą czytelność tekstu, jak również na jego odbiór.

Odmiany krojów pisma.

Odmiana krojów pisma to pismo (danego kroju), które cechuje konkretne pochylenie i szerokość znaków czy grubość kresek. Ze względu na tę ostatnią, możemy wyróżnić odmiany bardzo cienkie, cienkie, zwykłe, półgrube, grube oraz bardzo grube.

Biorąc pod uwagę szerokość znaków, wyróżniamy z kolei kroje bardzo wąskie, wąskie, normalne, szerokie i bardzo szerokie. Ze względu na pochylenie znaków odmiany kroju pisma dzielą się natomiast na odmiany proste, pochyłe w prawo oraz pochyłe w lewo.

Co to jest czcionka?

Czcionka to komplet znaków o takich samych trzech parametrach: kroju, stopniu oraz odmianie pisma. Mówiąc o czcionce, mamy na myśli również dawny rodzaj nośnika pojedynczych znaków pisma drukarskiego w postaci metalowego prostopadłościanu. Czcionkę wyróżnia określony styl i unikalny wygląd liter.

Jakie są rodzaje czcionek?

Czcionki tekstu możemy podzielić ze względu na style:

• szeryfowe 
• bezszeryfowe

Czcionkę szeryfową wyróżnia obecność szeryfów, czyli niewielkich, ozdobnych zakończeń liter. Najczęściej stosuje się je w takich publikacjach elektronicznych, jak książki czy zaproszenia na rozmaite okazje.

Do czcionek szeryfowych należą m.in. popularny Times New Roman, Courier, Georgia czy Palatino. We wczesnych edytorach Times New Roman był jedna z najpopularniejszych czcionek i dotad jest szeroko stosowany w aktach prawnych.

Jeżeli litery nie posiadają dekoracyjnych zakończeń, mówimy z kolei o czcionkach bezszeryfowych. To drugi rodzaj czcionek, których użycie jest bardzo powszechne.

Te rodzaje czcionek wykorzystywane są zazwyczaj w publikacjach elektronicznych oraz w miejscach, w których ilość przestrzeni na treść jest ograniczona. Są one również bardziej czytelne od tych szeryfowych i najczęściej kojarzą się nam z nowoczesnym designem.

Przykłady czcionek bezszeryfowych to m.in. Arial, Verdana, Calibri czy Helvetica. Warto pamiętać, że użycie w tekście różnych, ale bardzo podobnych czcionek nie jest zwykle zalecane. Warto stosować konsekwentnie wybraną czcionkę, lub styl lub zestaw czcionek. Wtedy wizualna spójność tekstu będzie największa.

Co to jest font?

Font to cyfrowy odpowiednik czcionki czyli to jak są jest on wyświetlany na ekranie komputera lub innego urządzenia z elektronicznym wyświetlaczem. Font to obraz kroju pisma (zestaw czcionek), zakodowany dla konkretnego urządzenia lub oprogramowania w postaci cyfrowej. Najczęściej jest on zapisany w jednym pliku i opisuje właściwości kroju pisma, np. kształty liter oraz znaków.

Pozwala on na wyświetlenie kroju m.in. na monitorze. Każdy font posiada swoje cechy charakterystyczne, np. pole znaku czy sposób ich kodowania. Warto wiedzieć, że fonty o takim samym kroju mogą występować w kilku różnych formatach. Do najpopularniejszych z nich należą fonty:

• Type 1 (T1) – font postscriptowy, w których znaki zapisane są za pomocą krzywych Beziera, tworzących kontury (obwiednie) kształtów znaków;
• TrueType (TTF) – fonty stworzone przez Apple, dają jeszcze większe możliwości niż fonty T1, zwłaszcza pod względem jakości wyświetlania na ekranie;
• OpenType (OTF) – najnowszy format fontów, w których znaki kodowane są w Unicode i posiadają nowsze funkcje, np. znaki alternatywne.

6 podstawowych zasad projektowania typografii

Typografia ma bardzo duże znaczenie w identyfikacji wizualnej marki. Teksty przygotowywane zgodnie z jej zasadami są logiczne, czytelne i przejrzyste. Jakich typograficznych błędów nie powinniśmy zatem popełniać? Zapoznaj się z naszymi wskazówkami poniżej. Pomoże Ci to uniknąć błędów w projektowaniu materiałów reklamowych, stron internetowych i innych obszarów używających typografii.

Odpowiednie formatowanie tekstu

Podstawą podczas przygotowywania tekstu – np. do materiałów reklamowych – jest jego odpowiednie formatowanie. Podział na nagłówki i akapity, justowanie, umiar w kwestii pogrubień, podkreśleń czy kursywy – wszystko to ma znaczenie!

Jeżeli tekst nie jest odpowiednio sformatowany, czytelnik już na wstępie odbiera go z pewną rezerwą. Estetycznie przygotowane treści czyta się znacznie łatwiej i przyjemniej!

Dobra typografia to unikanie zbyt ozdobnych fontów

Przygotowując teksty, staraj się unikać stosowania ozdobnych fontów takich jak Comic Sans, Vivaldi czy Cooper. W większości przypadków odbiorcy mają trudność z ich czytaniem. Jeśli tekst jest dłuższy, jego lektura może zmęczyć ich już po kilku linijkach. Nagłówki tekstów nie powinny być w całości kapitalizowane, ponieważ to również zaburza rytm czytania.

Zbyt ozdobne fonty nie są dobrym pomysłem także w przypadku logo. Proste logo typograficzne złożone wyłącznie z zapisu tekstowego jest niejednokrotnie znacznie lepsze niż skomplikowane znaki firmowe z grafikami i ozdobnikami.

Za dużo zróżnicowanych fontów w jednym tekście – temu w typografii mówimy nie!

Warto pamiętać również o tym, aby w jednym tekście nie używać zbyt dużej ilości fontów – zwłaszcza w przypadku krótkich form reklamowych, jak wizytówka czy ulotka. Liczba użytych zestawów i stylów czcionek tekstu powinna być uzależniona od tego, jak długa jest treść.

Staraj się jednak nigdy nie przekraczać dwóch lub trzech rodzajów. Im więcej różnych charakterów pisma, tym dany tekst wygląda gorzej i mniej przyjemności sprawia jego czytanie.

Dwa podobne do siebie fonty w jednym tekście? Nigdy!

Kolejna zasada typografii, do której warto stosować się podczas przygotowywania tekstów, również dotyczy fontów. Jeśli postanowisz użyć więcej niż jednego rodzaju, zawsze dobieraj takie, które nie są do siebie podobne.

Dzięki temu tekst będzie znacznie bardziej zróżnicowany – jeśli wykorzystasz wyrazisty font w ważnym fragmencie, od razu przykujesz uwagę czytelnika.

Odpowiedni kontrast pomiędzy tekstem a tłem

Podczas przygotowywania wszelkiego rodzaju materiałów reklamowych, np. ulotek, banerów czy wizytówek, należy bezwzględnie pamiętać o zachowaniu kontrastu między tekstem a tłem. Jeżeli te dwa główne elementy typografii zlewają się ze sobą, tekst jest zwyczajnie nieczytelny, a samo czytanie – męczące. Warto zatem unikać łączenia białego tekstu z jasnoszarym tłem czy odwrotnie.

Zamiana fontów na krzywe

Kolejnym istotnym aspektem w typografii jest zamiana wykorzystywanych w tekście fontów na krzywe. To szczególnie ważne w sytuacji, w której wysyłasz pliki tekstowe do druku. Dzięki temu możesz mieć pewność, że treść wydrukuje się dokładnie z tym fontem, na którym Ci zależy – nawet jeżeli dana drukarnia wcale go nie posiada.

Zmiana pól tekstowych w obiekty graficzne sprawi, że tekst będzie odczytywany prawidłowo na każdym komputerze. Zwłaszcza, gdy chcemy przesłać logo typograficzne, mamy wtedy gwarancję, że odbiorca otrzyma je w niezmienionej formie.

Często zadawane pytania na temat typografii.

• Jak nazywa się dział grafiki obejmujący projektowanie kształtów czcionek?

  Liternictwo – to dziedzina sztuki i projektowania graficznego, która skupia się na kształtowaniu i tworzeniu liter. Obejmuje ono projektowanie zarówno pojedynczych liter, jak i całych napisów, biorąc pod uwagę ich estetykę, czytelność i funkcjonalność. Liternicy wykorzystują różne techniki, takie jak rysowanie, kaligrafia, typografia cyfrowa i modelowanie 3D, aby tworzyć litery o różnych stylach i charakterach. Ich prace mogą być stosowane w różnorodnych kontekstach, takich jak logo, opakowania, książki, strony internetowe i murale.
  Ważnym aspektem liternictwa jest komunikacja wizualna. Dobrze zaprojektowane litery mogą przyciągać uwagę, przekazywać informacje i tworzyć określony nastrój. Liternicy muszą więc brać pod uwagę kontekst i odbiorców, dla których tworzą swoje dzieła.
  Liternictwo to fascynująca dziedzina, która łączy w sobie sztukę, rzemiosło i technologię. Pozwala ono tworzyć piękne i funkcjonalne litery, które odgrywają ważną rolę w naszym codziennym życiu.

• Co to jest justowanie tekstu?

  Justowanie tekstu pozwala na równomierne rozłożenie tekstu między lewym i prawym marginesem z automatycznie dostosowanymi odstępami między słowami. Justowanie tekstu stosuje się obecnie bardzo rzadko i w zasadzie wyłącznie w materiałach drukowanych i materiałach. W online justowanie powoduje wiele problemów, szczególnie dla osób z niepełnosprawnościami.
  

• Która odmiana kroju pisma określa litery pochylone w prawą stronę?

  Odmiana kroju pisma, która określa litery pochylone w prawą stronę, to kursywa (ang. italic). Litery w kroju kursywa są nachylone pod kątem w prawo, co nadaje im elegancki i dynamiczny wygląd. Jest to często stosowany styl typograficzny do wyróżniania fragmentów tekstu lub oznaczania cytatów.

• Ile wynoszą punkty typograficzne w poszczególnych systemach?

  W czasach tradycyjnego zecerstwa obowiązywały na świecie dwa systemy drukarskich miar typograficznych, system Didota i Pica. Obecnie powszechnie stosowany jest system Post Script.
  System Didota to jeden z systemów miar typograficznych, który był szeroko używany w Europie z wyjątkiem Wielkiej Brytanii. Jeden punkt typograficzny w systemie Didota jest równy 1/2660 metra, co odpowiada około 0,3759 mm.
  Natomiast system Pica, stosowany głównie w Wielkiej Brytanii i USA, definiuje punkt typograficzny jako 1/72 cala, co jest równoważne około 0,3528 mm.
  Post Script to natomiast popularny format plików używany w przemyśle poligraficznym i środowiskach komputerowych do przechowywania i wymiany danych typograficznych i graficznych.

• Ile wynosi jeden punkt typograficzny?

  Jeden punkt typograficzny ma różną długość w zależności od systemu miar. W powszechnie stosowanych systemach, długość punktu typograficznego wynosi od 0,3514 do 0,3759 mm.